Rosa Rosenstein
Η Rosa Rosenstein γεννήθηκε στο Βερολίνο το 1907. Μεγάλωσε ως κόρη ράφτη και εργάστηκε στην επιχείρηση του πατέρα της. Παντρεύτηκε και έκανε δύο παιδιά. Μαζί με την οικογένειά της κατάφερε να διαφύγει από τον ναζιστικό διωγμό και να φτάσει στη Βουδαπέστη, όπου και κρύφτηκε μέχρι το τέλος του πολέμου.
Το Centropa γύρισε ένα ντοκιμαντέρ για τη Rosa Rosenstein το 2012. (Διατίθεται με γερμανική αφήγηση και αγγλικούς ή εβραϊκούς υπότιτλους).
Ερευνήτρια
Tanja Eckstein
Έτος Συνέντευξης
Ιούλιος, 2002
Τόπος Συνέντευξης
Βιέννη, Αυστρία
Η Rosa Rosenstein γεννήθηκε το 1907 στο Βερολίνο από οικογένεια μεταναστών Eβραίων της Γαλικίας. Ο πατέρας της ήταν ράφτης και εργαζόταν από το σπίτι, ενώ αργότερα είχε ένα κατάστημα χονδρικής πώλησης ανδρικών ενδυμάτων και πολλά καταστήματα λιανικής πώλησης στο Βερολίνο. Η μητέρα της είχε πάει στο σχολείο μόνο για ένα χρόνο πίσω στη Γαλικία, ενώ τα επτά αδέλφια της σπούδαζαν όλα, καθώς οι γονείς της δεν θεωρούσαν την εκπαίδευση σημαντική για τα κορίτσια- παρόλα αυτά έμαθε μόνη της να διαβάζει και να γράφει και ήταν βιβλιοφάγος, το ίδιο και η κόρη της Rosa. Η Rosa ήταν η μεγαλύτερη από τα πέντε αδέλφια και είχε τρεις αδελφές, την Betty, Erna, Cilly και έναν αδελφό, τον Arthur, τον οποίο αποκαλούσαν μόνο Anschi.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στη Centropa το 2002, η Rosa μάς διηγείται ότι η οικογένειά της είχε μια καλή ζωή στο Βερολίνο. Ζούσαν σε ένα διαμέρισμα τεσσάρων δωματίων στην Templiner Strasse και δεν τους έλειπε ποτέ τίποτα. Το καλοκαίρι, η Rosa και οι φίλες της πήγαιναν για κολύμπι και κωπηλασία στις λίμνες του Βερολίνου. Ως παιδί, η Rosa δεν νοιαζόταν τόσο πολύ για την εμφάνισή της, με αποτέλεσμα η μητέρα της να την μαλώνει επειδή δεν πρόσεχε τα ρούχα της. Η οικογένεια διατηρούσαν τους κόσερ κανονισμούς διατροφής και οι γονείς της Rosa πήγαιναν τακτικά στη συναγωγή.
Η Rosa πήγε σε εβραϊκό σχολείο θηλέων στο Βερολίνο και δεν είχε πολλούς μη Εβραίους φίλους. Στα δεκαπέντε της, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σχολείο με εντολή του πατέρα της για να πάει σε ακαδημία επιχειρήσεων για ένα χρόνο και στη συνέχεια να εργαστεί στην επιχείρηση ραπτικής του. Εκεί, η Rosa γνώρισε τον πρώτο της σύζυγο, τον Michael Weisz, ο οποίος ήταν Ούγγρος και επίσης ράφτης. Περίπου ένα χρόνο αργότερα, η Rosa και ο Michi παντρεύτηκαν στη Νέα Συναγωγή στην Oranienburger Strasse του Βερολίνου. Η πρώτη τους κόρη, η Bessy, γεννήθηκε το 1929 και η Lilly το 1933. Είπε ότι δεν σχεδίαζε να κάνει δεύτερο παιδί.
Τα αδέλφια της Rosa, Erna, Betty και Anschi μετανάστευσαν στην Παλαιστίνη στις αρχές της δεκαετίας του 1930. Αφού ο πατέρας της Rosa εκτοπίστηκε άμεσα στην Πολωνία το 1938 μετά τη "Νύχτα των Κρυστάλλων", οι γονείς της αποφάσισαν να φύγουν αμέσως για την Παλαιστίνη παίρνοντας την τελευταία αδελφή της, Cilly. Ήταν η τελευταία φορά που η Rosa είδε τον πατέρα της, ο οποίος πέθανε το 1947. Όταν η κατάσταση επιδεινώθηκε για τους Εβραίους στη Γερμανία, η Rosa και ο σύζυγός της Michi έφυγαν για τη Βουδαπέστη, όπου ζούσε η οικογένεια του Michi και διατηρούσε φούρνο. Για να είναι σίγουρη, η Rosa είχε ακόμα οργανώσει άδειες εισόδου στην Παλαιστίνη για τις κόρες τους. Στην Ουγγαρία, η Rosa συνελήφθη δύο φορές. Την πρώτη φορά, αυτή και οι κόρες της στάλθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, χωριστά από τον σύζυγό της, ο οποίος βρισκόταν στο ανδρικό τμήμα του στρατοπέδου. Όταν οι γονείς της Rosa έγραψαν για να φιλοξενήσουν την Bessy και τη Lilly στα σπίτια τους στην Παλαιστίνη, εκείνοι αποδέχτηκαν την προσφορά και έστειλαν τα παιδιά τους μακριά. Η Rosa μπόρεσε να συνοδεύσει τα παιδιά στον σιδηροδρομικό σταθμό παρά τον εγκλεισμό της και αργότερα απελευθερώθηκε προσωρινά από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο Michi δεν απελευθερώθηκε, αλλά στάλθηκε στο Κίεβο της Σοβιετικής Ένωσης για εργασία, όπου και πέθανε.
Η Rosa έμεινε χήρα. Μετά από μια δεύτερη σύλληψη και τον εγκλεισμό της σε μια φυλακή της Βουδαπέστης μαζί με 400 άλλες Εβραίες, η Rosa απέφυγε τον εκτοπισμό μόνο επειδή δεν υπήρχαν αρκετά τρένα. Ψάχνοντας να κρυφτεί κάπου, πήγε σε έναν γνωστό της, όπου γνώρισε τον δεύτερο σύζυγό της, τον Alfred Rosenstein, έναν Βιεννέζο. Απέκτησαν έναν γιο, τον Georg, τον Ιούνιο του 1945. Καθώς ο πόλεμος είχε τελειώσει, ο Alfred και η Rosa συλλογίζονταν πού θα πήγαιναν. Η Rosa ήθελε να πάει στην Παλαιστίνη για να είναι με τις κόρες της και τους γονείς της, αλλά ο Άλφρεντ υποστήριξε ότι δεν είχε το κατάλληλο επάγγελμα για να ζήσει εκεί. Εκείνος ήθελε να πάει στην Αυστρία για να διεκδικήσει αποζημίωση για το εστιατόριο της οικογένειάς του στη Βιέννη, το οποίο είχε αριανοποιηθεί. Ωστόσο, τρεις Αυστριακοί δικαστές απέρριψαν το αίτημα και ο Alfred δεν πήρε ούτε δεκάρα. Το ζευγάρι εξακολουθούσε να μένει στη Βιέννη, ενώ η μητέρα και οι κόρες της Rosa παρέμειναν στο νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ. Ο γιος τους, Georg, μετακόμισε επίσης στο Ισραήλ για να ζήσει σε ένα κιμπούτς.
Ο Alfred πέθανε το 1961. Η Rosa πέθανε στη Βιέννη τον Φεβρουάριο του 2005. Είπε ότι ποτέ δεν συμπάθησε τους Αυστριακούς, ενώ της άρεσε να επισκέπτεται το Βερολίνο. Ωστόσο, δεν μπορούσε να αναγκάσει τον εαυτό της να επισκεφθεί το παλιό σπίτι της οικογένειάς της στην Templiner Strasse.