Ludmila Rutarova

Ludmila Rutarova, ocalała z Holokaustu pochodząca z Pragi, przeżyła Terezin, Auschwitz oraz Bergen-Belsen, by po wojnie powrócić do Pragi, odbudować swoje życie i założyć rodzinę.

Herstoria i fotografie Streszczenie

Interviewer

Dagmar Greslova

Year of interview

2007

Place of Interview

Prague, Czech Republic

Ludmila Rutarova (z domu Weinerova) pochodziła ze zsekularyzowanej rodziny żydowskiej z Pragi. Znaczną część dzieciństwa spędziła u ciotki w Nadejkowie koło Taboru, gdzie otrzymała katolickie wychowanie. Rodzice Ludmily prowadzili własny sklep wielobranżowy przy ulicy Na Morani. Ludmila Rutarova od dzieciństwa uczęszczała do klubu sportowego Sokół i lubi wspominać ducha i atmosferę sokolskich spotkań; uczestniczyła też jako nastolatka w ostatnim przedwojennym Zlocie Ogólnosokolskim w Pradze w 1938 roku.

W czasach Protektoratu Czech i Moraw, jako Żydówka musiała opuścić organizację Sokół – z wielką satysfakcją wróciła do niej po wydarzeniach listopada 1989, kiedy została zaproszona do „Starej Gwardii Sokoła Wyszehradzkiego”, w której działalności chętnie uczestniczy. W okresie Protektoratu Czech i Moraw została zwolniona z dotychczasowej pracy i zmuszona do wykonywania pracy fizycznej. Wraz ze swoim chłopakiem próbowała uciec przed hitlerowskim reżimem do Kanady, w związku z czym w 1939 roku z wielkimi komplikacjami dała się potajemnie ochrzcić. Jednak mimo to ucieczka do Kanady ostatecznie się nie udała.

Ustawy antyżydowskie dotknęły w sposób fundamentalny całą rodzinę, kiedy po raz pierwszy nakazano im nosić sześcioramienną gwiazdę, stopniowo konfiskowano ich majątek, odmówiono im wstępu do miejsc publicznych, parków, kin i teatrów, a w końcu zmuszono do likwidacji sklepu wielobranżowego.
Brat Ludmily został deportowany w listopadzie 1941 roku do Terezina, gdzie wraz z innymi mężczyznami z AK1 [niem. Aufbaukommando 1, komando budowlane] i AK2 [niem. Aufbaukommando 2] przygotowywali getto do zamieszkania. Resztę rodziny Weinerów wywieziono do Terezina w marcu 1942 r. Ludmila pracowała w tzw. „Landwirtschaft” [w rolnictwie], a w wolnych chwilach uczestniczyła w życiu kulturalnym – grała w licznych operach pod kierownictwem Rafaela Schächtera.

Relacja Ludmily Rutarovej z tego okresu jest bardzo szczegółowa i żywa, pozwala przyjrzeć się z bliska życiu codziennemu w getcie w Terezinie. Stamtąd w 1944 roku Ludmila i jej brat trafili wraz z rodzicami do Auschwitz-Birkenau. Zostali umieszczeni w tzw. obozie rodzinnym. W Auschwitz pracowała na bloku dziecięcym, wypełniając dzieciom czas zabawą, śpiewem i rysunkiem. Po dwumiesięcznym pobycie w Auschwitz, w lipcu 1944 roku znalazła się wraz z matką wśród około tysiąca kobiet wytypowanych do niewolniczej pracy w Hamburgu. Pod koniec wojny te więźniarki zostały przetransportowane z Hamburga do obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen.

Po wyzwoleniu Bergen-Belsen w kwietniu 1945 r. Ludmila zachorowała na tyfus plamisty. W lipcu 1945 roku wróciła z matką do Pragi, gdzie spotkała się z ocalałym z wojny bratem Josefem. Ojciec Ludmily, podobnie jak członkowie dalszej rodziny, został zamordowany w Auschwitz. 

Po wojnie Ludmila wyszła za mąż za Karela Rutara, z którym łączyły ją wspólne wojenne doświadczenia. Karel był w Terezinie i Wulkovie. Wkrótce została wdową i samodzielnie wychowała dwójkę dzieci – syna i córkę. Nigdy nie była zaangażowana politycznie i nigdy nie myślała o emigracji. Po narodzinach dzieci zdecydowała się na usunięcie obozowego tatuażu z przedramienia, ponieważ nie chciała, aby ludzie jej żałowali. Po wojnie raz odwiedziła Auschwitz i okazjonalnie brała udział w obchodach upamiętniających Holokaust, a do końca życia uczestniczyła w wydarzeniach upamiętniających Terezin. Zmarła w 2013 roku.

Read another story

  • Vera Szekeres-Varsa

    Vera Szekeres-Varsa, wszechstronnie wykształcona intelektualistka, urodziła się w Budapeszcie, w tym mieście przeżyła Holokaust i spędziła większość swojego życia po zakończeniu wojny. Opowiada o swoich doświadczeniach sprzed i z czasów wojny, ale także o powojennych latach w komunistycznym kraju.
    Poznaj jej historię
    01
  • Rosa Rosenstein

    Urodzona w Berlinie w 1907 roku Rosa Rosenstein, córka krawca, wcześnie porzuciła szkołę, aby pracować w firmie ojca. Wkrótce po dojściu nazistów do władzy w 1933 r. większości członków jej rodziny udało się wyjechać z Niemiec do Palestyny. Ona została w Niemczech z mężem Michaelem Weiszem i ich córkami, Bessy...
    Poznaj jej historię
    02
  • Lisa Pinhas

    Lisa Pinhas

    Lisa Pinhas, grecka Żydówka z Salonik, była jedną z pierwszych w Grecji kobiet ocalałych z Holokaustu, które podzieliły się swoimi wspomnieniami. Lisa przywołuje żywe obrazy swoich doświadczeń w nazistowskich obozach koncentracyjnych.
    Poznaj jej historię
    03
  • Rosl Heilbrunner

    Przeżyła Holokaust zmieniając tożsamość. Przez pierwsze lata istnienia frankistowskiego reżimu w Hiszpanii, wobec prześladowań i zagrożenia ze strony gestapo, Rosl Heilbrunner wraz z mężem i synami starała się przetrwać, przybierając inną tożsamość.
    Poznaj jej historię
    04
  • Irena Wygodzka

    Nazywam się Eni Wygodzka z domu Beitner. Erna to imię używane w dokumentach, w dowodzie osobistym, ale zarówno moi przyjaciele, jak i rodzina zawsze mówili do mnie Eni. Jedna z kuzynek nazywała mnie Koziula, bo byłam taka dzika i niespokojna... Irena - to było dopiero po powrocie do Polski w...
    Poznaj jej historię
    05
  • Katarína Löfflerová

    Katarína Löfflerová, ocalała z Holokaustu, przeszła przez kilka nazistowskich obozów koncentracyjnych. Wychowana w wielokulturowym i wielojęzycznym otoczeniu, biegle posługiwała się kilkoma językami. Przez niemal całe życie mieszkała jednak w Bratysławie i sama o sobie mówiła, że jest "środkowoeuropejska".
    Poznaj jej historię
    06
06